بکاربردن انواع عایق‌ها در خطوط انتقال برق قدرت، پست‌ها فشار قوی و تاسیسات الکتریکی باعث شده تا از بروز برق‌گرفتگی، اتصال کوتاه و آتش سوزی جلوگیری شود. بنابراین، نباید ازکاهش کیفیت یا تغییر در ساختار عایق‌ها میتواند جلوگیری کرد چون ممکنه حوادث خیلی زیادی به بار بیاره و بسیار خطرناک است. پس باید سیستم عایقی تمام تجهیزات و تاسیسات الکتریکی به‌صورت دوره‌ای تست و اندازه گیری شود . یکی از مهم‌ترین روش‌های تست عایقی، استفاده از دستگاه میگر (Megger) است که آشنایی با آن و نحوه استفاده از آن برای مهندسان برق به ویژه مهندسین در زمینه قدرت واجب و ضروری است. در این مقاله، با میگر، کاربرد و نحوه عملکرد آن آشنا می‌شویم.
عناوین مقاله:
. میگیر چیست؟
. تاریخچه ای از دستگاه میگر
. کارایی میگر
. اجزا میگر
. نحوه عملکرد میگر
. انواع میگرها
. مزایا و معایب میگرها
. تفاوت میگر با اهم متر
. نحوه میگر زدن کابل
. سوالات متداول
میگر چیست؟
از میگر برای اندازه‌گیری مقاومت عایق‌ها استفاده می‌شود. نام دیگر این وسیله، تستر عایق (Insulation Tester) است که میتواند کیفیت کابل را بررسی کند و تست جریان نشتی از عایق را اندازه گیری کند و نمایش دهد. میگر از دسته تجهیزات برق و ابزاردقیق است. این دستگاه با اعمال یک ولتاژ بالا مثلاً ۱۰۰۰ ولت تا ۱۰ کیلوولت، میزان مقاومت عایق در برابر ولتاژهای مختلف را می‌سنجد و توانایی اندازه‌گیری مقاومت عایق‌ها تا مقدار خیلی بالا را هم تشخیص می دهد. میگر تقریباً وسیله‌ای شبیه به مولتی‌متر است که مقاومت را اندازه‌گیری می‌کند، با این تفاوت که میزان مقاومتی که اندازه‌گیری می‌کند بسیار بالا است وبسیار با دقت بالاست.
تاریخچه میگر
کلمه “Megger” از دو کلمه “megohms” و “tester” تشکیل شده است. این کلمه یک علامت تجاری در انحصار شرکت Evershed & Vignola’s Ltd است. شرکت میگر در سال ۱۸۹۵ به وسیله سیدنی اورشد (Sydney Evershed) و ارنست ویگنولز (Ernest Vignoles) تأسیس شد. البته ساخت اولین میگر به سال ۱۸۸۹ برمی‌گردد. این دستگاه در دهه ۱۹۲۰ توسعه یافت. در آن سال‌ها، دستگاه میگر در دو کیت جدا از هم تولید می‌شد، اما با پیشرفت تکنولوژی، میگر در یک کیت ساخته شد.
کاربرد میگر چیست؟
- تست و ارزیابی جریان نشتی در تجهیزات الکتریکی
- آزمایش مفصل‌بندی تجهیزات برقی برای اتصال و وصله زدن دو کابل به یکدیگر برای انشعاب گیری
- اندازه‌گیری مقاومت عایقی کابل‌ها، موتورها، ترانسفورماتورها، ژنراتورها و سایر تجهیزات الکتریکی
- تست عایق سیم پیچ‌های الکتروموتور های صنعتی سه فاز و تکفاز
- اندازه‌گیری مقاومت مقره‌ها قدرت
اجزای میگر
ژنراتور DC: مقدار انرژی الکتریکی دستگاه میگر را تأمین می‌کند.(منبع تغذیه)
دسته میل لنگ: در صورتی که ژنراتور DC میگر، دستی باشد یک دسته میل لنگ دارد که با چرخاندن آن انرژی الکتریکی تولید می‌شود.
کلاچ: برای تغییر سرعت دسته میل لنگ از کلاچ استفاده می‌شود.
سیم پیچ‌های اولیه و ثانویه: برای تثبیت جریان به ژنراتور DC متصل هستند.
ترمینال ورودی: دو ترمینال ورودی به صورت X و Y در میگر وجود دارد که همان کابل پراب است.
نحوه عملکرد میگر
به‌طور معمول از میگر برای اندازه‌گیری مقاومت‌های بزرگ تا ۲ گیگا اهم با ولتاژ تست ۵ کیلوولت استفاده می‌شود. میگر با اعمال یک ولتاژ ۱۰ ولت تا ۱۰ کیلوولت هم میتواند مقاومت مورد نظر را اندازه‌گیری کند. میگر بر اساس جاذبه الکترومغناطیسی کار می‌کند. زمانی که جریان به سیم‌پیچ اولیه میگر می‌رسد یک میدان الکترومغناطیسی شکل می‌گیرد. این میدان الکترومغناطیسی یک گشتاور ایجاد می‌کند که میتواند عقربه‌های میگر را به حرکت درآورد و مقدار مقاومت عایق را به ما نشان دهد.
برای شروعِ تست باید ولتاژ مورد نیاز را به کابل یا تجهیز مورد تست اعمال کرد. منبع این ولتاژ به دو روش تأمین می‌شود:
- در روش اول، یک نوسان‌ساز ولتاژ دریافت شده از یک منبع DC را به ولتاژ AC تبدیل می‌کند و سپس ولتاژ خروجیِ نوسان‌ساز را با کمک یک ترانسفورماتور به مقدار دلخواه اپراتور تغییر می‌دهد.
- در روش دوم، از یک ژنراتور برای تولید ولتاژ AC استفاده می‌شود.
البته این نوع تولید ولتاژ مربوط به دستگاه‌های جدید است. در میگرهای قدیمی برای تولید برق از یک ژنراتور دستی استفاده می‌شد که دارای یک هندل دستی بود. اپراتور با چرخاندن این هندل، برق مورد نیاز میگر را تولید می‌کرد.
انواع میگر
عملکرد میگرها شبیه به یکدیگر است. اما برای تولید برق و اعمال آن به کابل یا تجهیز مورد تست متفاوت است.
۱. میگر دستی
در این نوع میگر، منبع تغذیه به‌صورت دستی کار می‌کند. یک هندل روی میگر قرار گرفته است که اپراتور باید آن را بچرخاند تا انرژی الکتریکی مورد نیاز برای اندازه‌گیری عایق به دست آید. این نوع میگرها برای نشان دادن مقاومت از یک صفحه مدرج به همراه عقربه استفاده می‌کنند.
۲. میگر الکترونیکی
در این نوع میگر، برای تولید برق از یک باتری به‌عنوان منبع ولتاژ استفاده می‌شود، بنابراین دیگر نیازی به اپراتور برای تولید برق نیست. همچنین در میگر الکترونیکی مقدار عددی نمایشی در LCDدستگاه نمایش می دهد.
مزایا و معایب میگر
مزایا:
- نتیجه آن دقیق است.
- کار با آن آسان است.
- به سرعت نتایج را نمایش می‌دهد.
معایب:
- در دستگاه میگر از نوع دستی بسیار دشوار و سخت است. نتیجه تست اصلا دقیق و نادرست نیست.
- در دستگاه میگر الکترونیکی برای روشن شدن خود دستگاه نیاز به منبع تغذیه خارجی دارد.
- دستگاه میگر الکترونیکی بسیار گران است.
تفاوت میگر با اهم‌متر چیست؟
- اهم‌متر برای اندازه‌گیری مقدار مقاومت‌های کوچک به‌کار می‌رود اما میگر با تزریق ولتاژ بالا، میزان مقاومت را می‌سنجد.
- از اهم‌متر برای مقیاس‌های کوچک مانند مدار‌های الکترونیکی استفاده می‌شود؛ اما میگر برای کابل‌های فشار قوی برق و تجهیزاتصنعتی و قدرت کاربرد دارد.
- ابعاد و وزن دستگاه میگر به مراتب بزرگ‌تر از اهم‌متر است.
- میگر برای تولید ولتاژ از ژنراتور دستی یا یک منبع ولتاژ DC بزرگ استفاده می‌کند اما اهم‌متر منبع تغذیه ندارد.
- قیمت میگر از اهم‌متر به مراتب بیشتر است.
- برای کار با میگر باید دقت خیلی زیادی داشته باشیم چون بسیار خطرناک و حادثه آفرین است اما اهم‌متر به مراتب نیاز به ایمنی کمتری در زمان کار دارد.
نحوه میگر زدن کابل
آزمایش مقاومت کابل با استفاده از میگر یک فرآیند مداوم است و باید همه مراحل آن به ترتیب پشت سر هم و بدون وقفه انجام بگیرد. به همین دلیل در ابتدا باید جریان برق کابل را قطع کنید. بخشی از کابل که میگر قرار است به آن متصل شود را مشخص کنید. پراب‌های گیره‌ای میگر را به هادی کابل مورد نظر متصل کنید و دکمه تست را بزنید. میگر یک جریان الکتریکی را به کابل ارسال می‌کند تا بتواند مقاومت آن را اندازه‌گیری کند. اتصال میگر با کابل مورد نظر را ۳۰ الی ۶۰ ثانیه حفظ کنید.
نکاتی که باید در زمان کار با میگر رعایت کنید.
- در زمان کار با میگر به هیچ عنوان به کابل‌های میگر و کابل در حال تست دست نزنید.
- قبل از شروع کار، برق همه بخش‌ها کابل یا تجهیز مورد نظر را قطع و هرگونه اتصال آن را جدا کنید.
- در صورت آسیب دیدن هر بخش از میگر با آن کار نکنید. کار با میگر آسیب دیده خطرناک است.
- بعد از تست، میگر باید تخلیه بار شود. تا قبل از تخلیه بار به میگر دست نزنید.
- کابل‌های پراب و گیره‌های میگر باید در زمان کار سالم باشند.
سؤالات متداول
۱. کاربرد گارد (Guard) در میگر چیست؟
گارد که آن را با G نشان می‌دهند، یکی از ترمینال‌های میگر است که معنی محافظت را می‌دهد. این پایه برای حذف بعضی از مقاومت‌های مخدوش کننده در عایق به‌کار می‌رود. جلوگیری از نشت سطحی در مدار اندازه‌گیری مهم‌ترین ویژگی گارد است.
۲. پل میگر چیست؟
Bridge Megger دستگاهی است که برای اندازه‌گیری مقاومت هادی و همچنین مقاومت عایق استفاده می‌شود.
۳. میگر چند ترمینال دارد؟
میگر دارای سه پایانه Line ،Earth و Guard است.
۴. تست میگر الکتریکی چیست؟
آزمایش میگر برای اطلاع از سالم بودن عایق الکتریکی در مدار استفاده می‌شود.
۵. منبع تأمین کننده انرژی الکتریکی میگر AC است یا DC؟
میگر برای تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز خود از یک ژنراتور DC استفاده می‌کند.
